بررسی شرایط تغذیه ‌ای درختان پسته :

در هر کسب و کار یا اجرای فعالیت­های اقتصادی ، بازده یا میزان بازگشت درآمد نسبت به هزینه ­ی مصرفی از اهمیت فوق العاده­ای برخوردار است . از آن­جایی که برای رشد درختان و نهال­های پسته نیز توجه به بازده مالی امری ضروری محسوب می­گردد ؛ بسیاری از صاحبان باغ­ها و مزارع لازم است تا توجه ویژه ­ای به شیوه صحیح تغذیه درختان پسته داشته باشند . در این مقاله نیز به بررسی شرایط تغذیه ‌ای درختان پسته و مشکلات‌ و ناهنجاری های‌ تغذیه ‌ای پسته پرداخته ایم. متاسفانه گاهی شاهد غفلت بسیاری از افراد نسبت به این مهم هستیم که نتیجه آن اختلال در رشد نهال پسته و یا رشد غیرارگانیک درختان پسته خواهد بود .

برای نمونه توجه شما را به مثالی معطوف می­داریم : آیا می­دانید چرا برخی از نهال ­های پسته دارای رنگ زردی هستند ؟ پاسخ این سوال بسیار ساده است . استفاده بی ­رویه از کود های شیمیایی باعث می­شود تا تعدادی از مواد لازم موجود در خاک افزایش و تعدادی دیگر کاهش پیدا کند ؛ در حقیقت این کم و زیاد شدن مواد مغذی خاک ، باعث اختلال در روند طبیعی رشد نهال پسته می­گردد .

بررسی شرایط تغذیه‌ ای درختان پسته نشان می دهد که درختان پسته گیاهی مقاوم هستند و شرایط ایده آل برای رشد آنها به شرح زیر است :

• آب و هوای خشک و نیمه خشک . بسیاری از گیاهان نمی توانند این شرایط آب و هوایی را تحمل کنند .

• موقعیت آفتابی و رطوبت کم . به همین دلیل پسته یک گیاه بیابانی است.

• خاک زهکشی شده . آب با سرعت متوسط در این نوع خاک ​​تخلیه می شود .

مناطق گرم و خشک که شامل روزهای تابستانهای طولانی و گرم و شبهای سرد . درجه حرارت بین ده تا صفر درجه سانتیگراد (چهارده درجه فارنهایت) در زمستان و چهل و هشت درجه سانتی گراد (صد و هجده درجه فارنهایت) در تابستان مطلوب است . پسته ها مقاوم به خشکی هستند و در برابر هوای گرم مقاوم هستند .

تکنیک­ های شرایط تغذیه ‌ای درختان پسته و نگهداری :

یکی از تکنیک ­های نگه داری از درخت پسته ، محلول پاشی می­باشد . خوب است برای تقویت خاک ویا برگ درختان پسته ، ریشه درخت را در خاک تقویت کنیم ؛ به ­طوری که درخت بتواند مواد مغذی موجود در خاک را کاملا جذب کند . البته اگر از مراکز خرید گل و گیاه موجود در هر شهر، بازدید کنید ؛ انواع کودهای به شکل مایع و جامد را مشاهده خواهید کرد . نکته اینجاست که چه­ طور؟ چه اندازه ؟ و چه زمانی کود مناسب را به درخت منتقل کنیم ؟ در شیمی آلی عناصری مثل پتاسیم و نیتروژن به عناصر Macro و روی ، آهن و مس به عناصر  Micro  معروفند که برای رشد درخت پسته حیاتی هستند .

در حقیقت باغدار همیشه با دو موقعیت روبروست :

1. شرایط محیطی : این شرایط در کنترل باغدار نیست و همان طور که از نامش هویداست ، بسته به موقعیت های مختلف متفاوت است . مثل : نوع خاک پایه و میزان شوری آن ، میزان بارندگی محیطی ، میزان نور مورد نیاز گیاه و…

2. شرایط غیر محیطی : شرایطی که تحت کنترل باغدار بوده و می­ تواند در آن دخالت کند . مثل : شرایط تغذیه ­ای درختان پسته ، کیفیت کود مصرفی ، کیفیت آب مصرفی و…

باغداران نیز باید توجه خود را معطوف به عواملی کنند که تحت کنترل آنها بوده  که  از مهم­ ترین این عوامل شرایط تغذیه ­ای درختان پسته می­باشد .

شرایط تغذیه­ ای درختان پسته :

میزان غلظت مواد موجود در خاک یا به عبارتی ساده تر شرایط تغذیه ­ای درختان پسته باعث می­ شود تا برای سنجش عناصر لازم برای رشد گیاه با عناوینی همچون غلظت بحرانی و یا حد بحرانی استفاده شود .

مثلا نیتروژن عنصر اصلی مورد نیاز برای رشد مناسب شاخه ها و بازده مناسب درختان پسته  است . کمبود های نیتروژن اغلب منجر به کاهش عملکرد درخت پسته می شوند .

شرایط تغذیه‌ ای درختان پسته به ما می گوید که تاثیر کمبودهای پتاسیم بر کاهش تولید و کیفیت درختان پسته امری واضح است . حداقل سطح پتاسیم لازم موجود در برگها (به منظور جلوگیری از کمبود در فصل تابستان) 0.7 تا 0.9٪ است . حداقل سطح فسفر لازم برگ از 0.09 تا 0.1٪ است .

بررسی شرایط تغذیه‌ ای درختان پسته نشان می دهد که یک ابزار فوق العاده برای اندازه گیری کفایت برنامه کود دهی و تشخیص کمبودها و سمیت های مغذی در درختان پسته وجود دارد است . در این حالت روش نمونه برداری سالانه از برگ توصیه می شود .

نمونه ها در آزمایشگاه های تجاری تجزیه و تحلیل می شوند. برای تهیه نمونه قابل قبول کافیست :

• نمونه را از اواخر ماه اردیبهشت تا اواسط مرداد جمع آوری کنید .

• نمونه شاخه های غیر حاصلخیز ، 6 فوت (1.8 متر) از زمین و شاخه­های کاملاً گسترش یافته را انتخاب کنید .

• جمع آوری 4 – 10 جزوه در هر درخت

• نمونه 10 – 20 بلوک درخت / باغ

• نهال ها یا درخت­هایی را که اسپری های مغذی فصلی دریافت کرده اند ، در این نمونه گیری درج نکنید .

• نمونه را طی 24 ساعت به آزمایشگاه تحویل دهید .

تحلیل شرایط تغذیه­ ای درختان پسته

مهندسان با شرایط تغذیه ‌ای درختان پسته نشان می دهند که اگرچه درخت پسته در برابر آب و هوای گرم و خشک مقاوم است ، اما آبیاری برای تولید محصولات خوب ضروری است . نتیجه برخی مطالعات نشان می دهد که عملکرد آبیاری باعث افزایش مواد معدنی ذخیره شده در میوه و همچنین سرکوب عملکرد پایین میوه در سال های متناوب است . روش های مختلف آبیاری درختان پسته از جمله : سیستم فوموم، پمپ های برقی یا آبیاری قطره ای وجود دارد . ایران به عنوان یکی از قدیمی ترین تولید کنندگان پسته در جهان و همچنین به دلیل قرار گرفتن برخی از بیابان ها دارای سابقه ای طولانی در مهندسی آب است . شرایط تغذیه ‌ای درختان پسته نشان می دهد که استخراج و انتقال آب از مسافت طولانی در بیابان توسط سیستم فلوئم یا قنات انجام می­شده و هنوز هم توسط بعضی از پرورش دهندگان کاربرد دیرینه ای دارد . این نوعی سیستم آبیاری پیشرفته است که ممکن است طول آنها به طول نود کیلومتر گسترش یابد .

اگرچه هنوز برخی از تولید کنندگان از قنات برای آبیاری باغ های خود استفاده می کنند ، اما از پمپ های برقی نیز برای استخراج آب از چاه های عمیق استفاده می شود . در حقیقت استخراج آب از چاه ها توسط پمپ ها و انتقال آن توسط لوله ها به باغات در بعضی مناطق نیز رایج است.

غلظت بحرانی در شرایط تغذیه ­ای درختان پسته

تجزیه درختان پسته در روش کاربردی مستلزم تحلیل دقیقی درباره شرایط درخت است و در این تحلیل باید به ارتباطات دوجانبه مواد غذایی لازمه توجه نمود .

البته برای تحلیل تجزیه برگ درخت پسته متدهایی وجود دارد که عبارتند از :

• حد کفایت

• غلظت عناصر غذایی

• انحراف از درصد بهینه

• دریس یا تکنیک ترکیبی تشخیص کود مناسب

یکی از مهم­ترین عامل با بررسی شرایط تغذیه‌ ای درختان پسته ، غلظت عناصر مغذی یا غلظت بحران می­باشد . در این متد عملکرد درخت پسته تحت تاثیر آن خواهد بود و باید مقدار مواد مغذی از عدد بحرانی تعیین شده بیشتر باشد . شایان ذکر است که در روش غلظت بحرانی باید به عواملی مثل نوع کود ، علائم ظاهری برگ درختان ، مکان نمونه برداری و… نیز توجه لازم را داشت .

در ماه سپتامبر پتاسیم شاخ و برگ بعد از برداشت می توانند به مکمل ذخیره پتاسیم درخت برای محصول سال آینده کمک کنند . از روی نیز می توان بعد از برداشت استفاده کرد . ریشه­های درخت پسته می تواند با جذب برخی عناصر اساسی خاک ، میزان دسترسی به مواد مغذی گیاه را بهبود بخشد . برای بررسی نیازهای حاصلخیزی پسته ، باید یک تجزیه و تحلیل بافت برگ روی شاخ و برگهای سالم (اواخر تیرماه-اواسط اوت) انجام شود تا نیازهای نیتروژن ، پتاسیم ، روی ، مس و بور تعیین شود . بررسی شرایط تغذیه ‌ای درختان پسته نشان می دهد که بعد از سال اول و در بهار، با متد کود 10-10-10 کوددهی کنید . کوددهی بعد از ماه ژوئن یا ریختن شاخ و برگهای جدید باعث به تاخیر انداختن مرحله طبیعی خفته درخت نمی شود .

مزرعه ای از درختان پسته را ایجاد کنید که موارد زیر را تضمین کند :

• اولین بازگشت اقتصادی در هر هکتار

• حداکثر تولید در هکتار در درخت­های بالغ

•  مدیریت هزینه

مشکلات و ناهنجاری در شرایط تغذیه­ ای درختان پسته

توجه نمایید که بررسی شرایط تغذیه‌ ای درختان پسته نشان می دهد که در صورت عدم دسترسی به کود برگ کافیست با تکنیک­هایی مثل محلول پاشی اقدام به تامین خوراک درختان پسته نمود . همچنین باید به مواردی مانند استفاده از کودهای حیوانی و طریقه صحیح چال­ کود آن­ها توجه لازم را داشت .

پر شدن هسته پسته به مقدار زیادی آب (55 گرم در روز) و نیتروژن کافی (N) ، پتاسیم (K) و بورون (B) در نیاز دارد . وجود پتاسیم کافی به دلیل داشتن قدرت پرکنندگی بافت و افزایش احتمال باز شدن پسته که یک کیفیت مطلوب در پسته است باعث بهبود عملکرد درختان پسته می شود . کاربردهای سالانه نیتروژن باید بر اساس نمونه برداری از بافت برگ ، شرایط سایبان و عملکرد محصول متناسب با باغ شخصی انجام شود . استفاده از نیتروژن دیررس باید با دقت مدیریت شود تا از رشد ناقص نهال و میوه درخت پسته جلوگیری شود . کاربرد نیتروژن در ماه آوریل ، ژوئن و یکم اوت به شدت توصیه می شود .

چالش ­های ناهنجاری در شرایط تغذیه ­ای درختان پسته

تحلیل شرایط تغذیه‌ ای درختان پسته نشان می دهد که تقویت توانایی خاک در حمایت از تغذیه نیتروژن جنبه اصلی برای مدیریت پایدار باغات پسته است . این مفهوم از اهمیت ویژه ای در باغداری ارگانیک برخوردار است ؛ نوعی کشاورزی که هم از نظر مناطق زراعی و هم از نظر پذیرش مصرف کنندگان روز به روز اهمیت بیشتری پیدا می کند . بیشتر خاک نیتروژن به شکل آلی است و تحت چندین تحول شیمیایی و بیولوژیکی قرار می گیرد . در این میان خشکسالی و کاهش سطح آب زیرزمینی باعث شده است که برخی از تولید کنندگان تمایل به استفاده از آبیاری قطره ای در ایران داشته باشند .

زمان آبیاری در رشد بیشتر محصولات مهم است . از نظر علمی شرایط تغذیه‌ ای درختان پسته نشانگر این حقیقت است که در دوره تولید 4 تا 6 جلسه آبیاری لازم است . درختان جوان باید بلافاصله پس از کاشت و 8 بار در اولین فصل رشد آبیاری شوند . معمولاً باغداران به تجربیات به دست آمده خود برای آبیاری باغها اعتماد می کنند . آنها کاملاً از میزان و زمان آبیاری باغ ها اطلاع دارند . در طول فصل شکوفه و تابستان حداکثر مقدار آب مورد نیاز است ، بنابراین هر 24 روز یکبار باغ های پسته باید آبیاری شوند . شرایط تغذیه‌ای درختان پسته به ما می گوید که در زمستان باید هر 45 روز یکبار انجام شود زیرا درختان به آب کمتری نیاز دارند و همچنین در ایران باران می بارد . به دلیل داشتن میوه های آسیب پذیر نسبت به آفلاتوکسین و حشرات ، از آبیاری دو هفته قبل از زمان برداشت خودداری شود . احتمال وقوع آفلاتوکسین معمولاً با رطوبت زیاد بالا می رود .